WAT HOUDT HET ONDERZOEK IN?

Willeke vierkant

Ik ben Dr. Willeke van Roon-Mom en ben als moleculair bioloog verbonden aan de afdeling Human Genetica van het Leids Universitair Medisch Centrum. Ik ben hoofd van een onderzoeksgroep die zich richt op hersenaandoeningen die veroorzaakt worden door een autosomaal dominante mutatie zoals de polyglutamine aandoeningen (o.a. ziekte van Huntington). Ook de ziekte SCA1 is een polyglutamine aandoening. In mijn lab gebruikt men de nieuwste DNA en RNA technologieën en door het bestuderen van celmodellen alsmede van patiëntmateriaal willen we de onderliggende ziektemechanismen achterhalen en deze kennis gebruiken voor het ontwikkelen van nieuwe therapieën. Er is in de afgelopen jaren een aanzienlijke expertise opgebouwd in het ontwikkelen van antisense oligonucleotiden om polyglutamine aandoeningen te behandelen. Deze antisense oligonucleotiden worden ook wel ‘moleculaire pleisters’ genoemd en deze kennis willen nu gaan toepassen op SCA1. Als therapie worden deze antisense oligonucleotiden direct in het hersenvocht veilig ingebracht.

De hersenziekte SCA1 (SpinoCerebellaire Ataxia type 1) ontstaat doordat er een fout eiwit in de kleine hersenen gemaakt wordt. Door dit foute eiwit (het ataxine-1 eiwit) sterven er cellen af in de kleine hersenen, en de schade die zo ontstaat is onomkeerbaar en leidt tot symptomen van SCA1. Er zijn vele processen in de hersencellen die door het foute eiwit ontregeld worden en op het Leids Universitair Medisch Centrum willen we een therapie ontwikkelen die ingrijpt bij de bron van het probleem, het foute ataxine-1 eiwit. Met behulp van antisense oligonucleotiden willen we het eiwit een klein beetje veranderen, of we zorgen ervoor dat er minder schadelijk eiwit gemaakt wordt zodat het minder schade in de hersenen kan aanrichten. Het ontwikkelen van nieuwe therapieën begint veelal met onderzoek in gekweekte cellen in het laboratorium. Nu maken we nog vaak gebruik van cellen die niet heel veel lijken op menselijke hersencellen. Het is namelijk moeilijk om hersenen na te bootsen in een kweekschaaltje. Een nieuwe ontwikkeling is het gebruiken van zogeheten ‘geïnduceerde pluripotente stamcellen (iPS cellen)’. Door middel van een moleculair trucje, kunnen we huidcellen laten lijken op hersencellen. Als deze huidcellen dan afkomstig zijn van een SCA1 patiënt, heb je meteen een goed onderzoeksmodel van SCA1. Deze iPS cellen zullen gemaakt worden bij het stamcellab op het LUMC. Door dit onderzoek uit te voeren in een celmodel wat de hersenen beter nabootst, hopen we sneller tot een nieuwe therapie te komen.

OutlineProjectWvRMlowRes

In deze film, gemaakt door het LUMC, verteld Willeke van Roon- Mom meer over het onderzoek: